Geyve'yi korkutan 1000 yıllık uyku!

6 Şubat 2023 saat 04.17'de Kahramanmaraş Pazarcık ilçesi merkezli meydana gelen 7.7 büyüklüğündeki deprem 10 ili sarstı. Bu depremden yaklaşık 9 saat sonra 13.24'te bu kez de Elbistan merkezli 7.6 büyüklüğünde deprem yaşandı.
Kahramanmaraş ve çevre illerinde binlerce vatandaş hayatını kaybederken, deprem gerçeği bir kez daha Türkiye'nin gündemine oturttu. Topraklarının tamamına yakını fay hatları üzerinde yer alan Türkiye'de deprem dendi mi akla hemen Kuzey Anadolu Fay Zonu ve olası İstanbul depremi geliyor. Yalnız Kuzey Anadolu Fay Zonu’nun kuzey kolu dışında sessizce harekete geçmeyi bekleyen unutulan bir fay daha var: Kuzey Anadolu Fay Zonu’nun güney kolu!

Ne sıklıkla gündeme geliyor ne de hareketlerine dair çok fazla bilgi paylaşılıyor. Peki bu kol ne kadar tehlikeli? Kaç büyüklüğünde bir deprem üretebilir?  Sismik açıdan oldukça aktif bir ülkeyiz. En önemlisi de sınırlarımız içinde Kuzey Anadolu, Doğu Anadolu ve Batı Anadolu Fay zonları bulunuyor.

Bu fay hatları içinde en tehlikeli olanı ise Kuzey Anadolu Fay Zonu… Doğuda Karlıova ile batıda Mudurnu Vadisi arasında doğu-batı doğrultusunda bir Yay gibi uzanıyor. Dünyanın en aktif ve en önemli kırık hatları arasında yer alıyor.

Hattın uzunluğu yaklaşık 1200 kilometre, genişliği de 100 metre ile 10 kilometre arasında değişiyor. 1992 Erzincan, 1983 Erzurum, 1966 Varto ve 1999 yılında çok fazla can ve mal kaybına neden olan İzmit, Düzce ve Adapazarı depremleri bu fay kuşağında meydana geldi. Ayrıca bu fay hattı üzerinde İstanbul’u da kapsayacak şekilde büyük bir deprem beklendiğini de uzmanlar her fırsatta dile getiriyor.

Yalnız Kuzey Anadolu Fay Zonu’nun bir de güney kolu bulunuyor. Adeta unutulan bir fay…
Geyve, Mekece ve İznik Gölü’nün güneyinden itibaren Biga Yarımadasına uzanıyor. Ama ne pek fazla gündeme geliyor ne de hareketlerine dair çok fazla bilgi paylaşılıyor. Durum böyle olunca da akla cevaplanmayı bekleyen pek çok soru geliyor.

* Kuzey Anadolu Fay Zonu’nun kuzey kolu kadar güney kolu da tehlikeli mi?

* Harekete geçme olasılığını nedir?

* Kaç büyüklüğünde bir deprem üretebilir?

* En çok hasarı hangi şehirler alır?

* Nasıl önlemler almalı, hangi adımlar atılmalı?

GÜNEY KOL DA KUZEY KOL KADAR TEHLİKELİ
Güney kol üzerinde, aletsel dönemde en son Edremit Fayı üzerinde 1944 yılında 6.8 büyüklüğünde, Yenice-Gönen Fayı üzerinde 1953 yılında 7.2 büyüklüğünde, Manyas’ta ise 1964 yılında 6.8 büyüklüğünde yıkıcı depremler gerçekleşti

3 YILDIR KAHRAMANMARAŞ'I İŞARET EDİYORLAR
Bilinen tarihle Doğu Anadolu Fay hattının Kahramanmaraş kesiminde 1114 ve 1513 yıllarında büyük çaplı depremler yaşanmıştı.
Prof. Dr. Naci Görür gibi uzmanların 2020 yılından bu yana bu tarihlere dikkat çekerek Kahramanmaraş'ı işaret ettiği biliniyor.

Benzer özellikleri taşıyan bir diğer fay hattı da Sakarya'dan geçiyor.
Kuzey Anadolu Fay Hattı'nın güney kolu olan Geyve-Mekece-İznik-Gemlik fayları da yüzyıllardır uyku halinde...

Sakarya Üniversitesi (SAÜ) Afet Yönetim Uygulama ve Araştırma Merkezi'nin, 2021 yılında yayınladığı raporda KAF'ın güney kolu işaret edilmişti.

1419'DA GEMLİK'TE KIRILDI
Söz konusu raporda,"Kuzey Kol"un Doğu Marmara Denizi içinde kalan kısmının 1766'dan beri deprem üretmediği, Marmara Bölgesi içinde Kuzey Kol üzerinde 250 yıldır kırılmamış tek kesim ve sismik boşluk olarak özellikle İstanbul için büyük tehdit arz ettiği anlatılan raporda, "Doğu Marmara Denizi altındaki sismik boşluğun Sakarya'da hasar oluşturması uzak olasılık değildir. Geyve-Mekece-İznik hattından geçen Güney Kol, büyük olasılıkla en son 1419 depremi (Gemlik) ile kırılmıştır. Bu fay Kuzey Kol'a göre çok daha az hareketli olmasına rağmen uzun süredir sessiz olmasıyla M 7 büyüklüğü ya da biraz üzeri deprem üretecek enerjiye sahiptir." değerlendirmesinde bulunuldu.

GEYVE'DEKİ 1000 YILA YAKLAŞTI
KAF'ın güney kolundaki dair depremlere ilişkin daha önce başka uzmanların yaptığı araştırmalarda Geyve'deki kırılmanın son olarak 1065 yılında gerçekleştiği kayıtlara geçmişti.
Yani Geyve'deki fayın kırılmasının üzerinden neredeyse 1000 yıl geçmesi tehlikenin daha büyük olduğunu gözler önüne seriyor.

RAPORDA BARAJ GÖLETİ TEHLİKESİ DE VURGULANDI
Raporda, "Geyve ilçe merkezinin memba kısmında kalan ve yaklaşık 600 yıldır büyük bir deprem üretmemiş olan İznik-Geyve fay hattına 1,2 km mesafede yer alan Doğantepe göletinin kısmen veya tamamen yıkılması durumunda oluşabilecek taşkın riskleri, ekonomik zarar, etkilenebilecek yaklaşık nüfus tespit edilmiştir" değerlendirmesinde bulunuldu.